José Mauro de Vasconcelos sinh ra trong một gia đình nghèo khó tại Rio de Janeiro, với mẹ là người bản địa và cha là người Bồ Đào Nha. Tuổi thơ của ông trải qua trong khu vực Bangu, nơi gia đình phải vật lộn với cuộc sống khó khăn. Khi còn nhỏ, ông phải chuyển đến Natal để sống với người thân và được chăm sóc.

Quá trình học tập của Vasconcelos không suôn sẻ. Ông từng theo học y khoa tại Natal nhưng đã bỏ học sau năm thứ hai để trở về Rio de Janeiro. Trước khi trở thành nhà văn, ông đã trải qua nhiều công việc khác nhau để kiếm sống: huấn luyện viên quyền anh, người mẫu vẽ tranh, người vận chuyển chuối tại các fazenda, và thậm chí làm phục vụ tại São Paulo.

Sự nghiệp văn học của Vasconcelos bắt đầu khi ông 22 tuổi với cuốn tiểu thuyết đầu tay “Banana Brava” (1942), sau này được đổi tên thành “Hombres sin piedad” (Những Người Đàn Ông Không Thương Hại). Tác phẩm này được lấy cảm hứng từ những trải nghiệm của ông khi làm việc với anh em nhà Villas-Bôas trong việc khám phá lưu vực sông Araguaia và tiếp xúc với các thợ mỏ vàng.

Tuy nhiên, thành công lớn nhất của Vasconcelos đến với “Meu Pé de Laranja Lima” (My Sweet Orange Tree), một tác phẩm tự truyện hư cấu kể về những trải nghiệm tuổi thơ của chính tác giả. Cuốn sách này không chỉ mang lại danh tiếng quốc tế cho ông mà còn thiết lập một phong cách viết độc đáo, kết hợp giữa sự chân thật của tự truyện và sức hấp dẫn của tiểu thuyết.

Đóng góp nổi bật nhất của Vasconcelos cho văn học Brazil và thế giới là cách ông miêu tả tuổi thơ trong nghèo khó với một góc nhìn đầy cảm xúc và tình yêu thương. Các tác phẩm của ông phản ánh những đau khổ của việc lớn lên trong nghèo đói, sự nhạy cảm với những người bị tước đoạt, tình yêu thiên nhiên, và khả năng vượt qua nghịch cảnh. Ông đã cho thấy rằng ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn nhất, cuộc sống vẫn có thể mang đến những điều kỳ diệu nhỏ bé.