Nếu có một cuốn hồi ký khiến người ta tin rằng tri thức có thể trở thành chiếc chìa khóa giải thoát lớn nhất cho cuộc đời, đó chính là Được Học (Educated) của Tara Westover. Cuốn sách thuộc thể loại hồi ký, được xuất bản lần đầu vào tháng 2 năm 2018, nhanh chóng trở thành hiện tượng trên toàn cầu, lọt vào danh sách bán chạy nhất của New York Times và được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ. Với lối kể chuyện tinh tế, Tara không chỉ kể về chính cuộc đời mình, mà còn đặt ra những câu hỏi gai góc về gia đình, giáo dục và tự do cá nhân – khiến người đọc ở khắp nơi không thể ngừng suy ngẫm.

Nội dung chính
Được Học là câu chuyện thật về Tara Westover – một cô gái sinh ra trong một gia đình theo đạo Mặc Môn cực đoan ở vùng Idaho hẻo lánh, nơi trẻ em không được đi học, không có giấy khai sinh và bị tách biệt gần như hoàn toàn khỏi xã hội. Cha của Tara tin rằng ngày tận thế sắp đến, từ chối mọi tiếp xúc với nền giáo dục và y tế chính thống, thậm chí chống lại cả chính phủ.
Trong thế giới cô lập đó, Tara lớn lên giữa những công việc nguy hiểm ở bãi phế liệu, sự khắc nghiệt của thiên nhiên và những trận bạo hành thể xác, tinh thần từ người anh trai. Tuy nhiên, một tia sáng le lói trong Tara – khát vọng được học, được biết nhiều hơn về thế giới bên ngoài – đã thôi thúc cô tự học để thi vào đại học Brigham Young University ở tuổi 17, dù trước đó chưa từng bước chân vào trường lớp nào.
Con đường của Tara không hề dễ dàng. Cô vật lộn với khoảng cách văn hóa, sự thiếu hụt kiến thức cơ bản, và nỗi day dứt khi những gì cô học được va chạm với niềm tin của gia đình. Từ BYU, Tara vươn mình ra thế giới, giành học bổng đến Cambridge và Harvard, rồi nhận bằng Tiến sĩ. Nhưng cái giá cô phải trả không nhỏ: cô phải đánh đổi mối quan hệ gia đình thiêng liêng để tìm lấy chính mình.
Thông điệp chính của Được Học chính là: Giáo dục không chỉ là tiếp thu tri thức. Đó còn là quá trình định hình chính kiến, tìm kiếm sự thật, và có đủ dũng khí để sống cuộc đời của chính mình.
Các chương sách và nội dung chính
- Dưới chân núi Buck’s Peak – Tuổi thơ trong gia đình Mặc Môn cực đoan.
- Bãi phế liệu và những tai nạn – Công việc nguy hiểm và sự giáo dục tự nhiên.
- Sự bắt đầu của tri thức – Tara tự học để thi đại học.
- Cú sốc văn hóa – Những ngày đầu ở BYU.
- Bức tường giữa hai thế giới – Xung đột niềm tin và nhận thức.
- Cambridge và sự thức tỉnh – Định nghĩa lại bản thân qua giáo dục.
- Những tổn thương và sự tha thứ – Chọn giữa gia đình và chính mình.
- Được học – Hành trình tự do cuối cùng.
Những điểm nổi bật hoặc trích dẫn đáng chú ý
Một trong những đoạn trích được yêu thích nhất từ sách là:
“Em không thay đổi thành một người khác. Em chỉ ngừng là người mà người khác mong em phải trở thành.”
Tara kể chuyện bằng giọng văn trung thực đến tàn nhẫn, không tô hồng nỗi đau cũng không làm nạn nhân cho bản thân. Những mô tả sống động về sự bạo lực gia đình, sự thiếu vắng giáo dục, và quá trình tự tìm đường đều gây chấn động mạnh.
Một điểm đặc biệt khác là việc Tara không “tố cáo” gia đình mình mà luôn viết với tình yêu, sự giằng xé và lòng trắc ẩn. Điều này khiến cuốn sách vừa đau đớn lại vừa vô cùng nhân văn.
Cảm nhận người đọc (tổng hợp từ nhiều nguồn)
Goodreads (4.48/5 – hơn 1 triệu đánh giá): Phần lớn độc giả ca ngợi Được Học là một trong những hồi ký xuất sắc nhất thập kỷ, đầy sức mạnh và truyền cảm hứng.
Các bài review 5 sao nhấn mạnh: “Không chỉ là một hành trình giáo dục, đây còn là một cuộc chiến giành lấy nhân phẩm”, “Mỗi trang sách như cào vào tim người đọc”.
Ngược lại, một số review 1 sao chê Tara “quá bi kịch hóa câu chuyện”, “không khách quan”, hoặc “không tôn trọng gia đình mình”. Tuy nhiên, chính những tranh cãi này lại cho thấy sự phức tạp và đa chiều của cuốn sách.
Amazon: Hơn 35,000 đánh giá 5 sao. Nhiều người gọi Được Học là “cuốn sách thay đổi cuộc đời”, “một minh chứng kỳ diệu cho sức mạnh của tri thức”.
Cảm xúc tổng hợp:
“Đọc Tara là như đứng giữa ranh giới mong manh của đau khổ và giải thoát, nơi người ta vừa thương xót, vừa ngưỡng mộ, vừa muốn ôm lấy cô bé ấy vào lòng.”
Ai nên đọc?
- Gen Z: Để thấy rằng tri thức chính là con đường tự do duy nhất, không ai có thể trao cho mình, trừ chính mình.
- Người đi làm: Để suy ngẫm về những giới hạn vô hình do gia đình hoặc xã hội áp đặt.
- Người yêu thích phát triển bản thân: Để nhận ra: học không chỉ là thu thập kiến thức mà là thay đổi bản chất của chính mình.
- Những ai từng cảm thấy mình “khác biệt” trong thế giới cũ kỹ xung quanh.
Vì sao nên đọc Được Học?
Được Học không đơn thuần là một hồi ký. Đó là một tiếng gọi dũng cảm từ một nơi tối tăm nhất của tâm hồn con người – nơi chúng ta bị ràng buộc bởi nỗi sợ hãi, bởi định kiến, bởi quá khứ. Tara Westover đã bước ra khỏi nơi đó bằng đôi chân trần và ý chí sắt đá.
Đọc Được Học để được truyền cảm hứng, để hiểu rõ hơn về bản thân, và quan trọng hơn, để tin rằng: “Không ai có thể định nghĩa ta ngoài chính ta.”
Chúc bạn một ngày tốt lành!